Yalova’dan Termal’e giderken ağaçların oluşturduğu bir tünelin içinden geçer gibi ilerledik. Yolun ağaçlandırılmasını bizzat takip eden Atatürk’ün neden bu yolu çok sevdiğini, o an biz de anladık.
Yalova sahilinde “Yürüyen Köşk”ü gezdikten sonra Termal ilçesindeki Atatürk Köşkü’nü, Atatürk Arboretumu’nu ve elbette kaplıcaları da görmek için yola koyulduk.
Bir taksiye binip Termal’e doğru ilerlerken şoförümüz, “Ben Termalliyim,” dedi ve bölgezi bize anlatmaya başladı. “Mümkün olduğunca yavaş gideyim de yolun tadını çıkarın,” dediğinde "Çınarlı Hıyaban"ı kastediğini anladım.
Adı Mehmet. 1830’larda Batum’dan buraya göç eden Laz bir ailedenmiş. Bölgeyi çok sevdiği her cümlesinden belli oluyordu.
Termal ilçesi adını doğal şifalı sularından alıyor. Antik çağlardan bu yana insanlar bu sulardan yararlanmış. Özellikle Roma döneminden kalma buluntuları görmek hâlâ mümkün.
Yalova’nın bir “Su Şehri” olmasını isteyen Atatürk, gerekli çalışmaların yapılmasına öncülük etmiş. Osmanlı döneminden kalan hamamların yanına, burada şifa arayanların konaklayabileceği tesisler yaptırmış. Zaten güzel ve çekici olan bölgeyi daha da güzelleştirmek için elinden geleni yapmış.
Bu çalışmalardan biri de hıyaban: iki yanında ağaçların sıralandığı yol demek. Atatürk, yolun ağaçlandırılmasını bizzat takip etmiş; her iki yanına çınar ağaçları özenle dikilmiş ve büyütülmüş. Bu yüzden adı "Çınarlı Hıyaban".
“Yaz aylarında görmelisiniz,” diyor Mehmet. “Yeşil bir tünel oluyor.”
Kasım ayındayız. Yapraklar çoktan dökülmeye başlamış, kalanlar da sararmış. Yeşil tüneli göremesek de bu hâli bile çok güzel.
“Burada elma ağaçları vardı,” dedi Mehmet ve sustu. Önümüzde koca bir mahalle uzanıyordu. Çocukken o ağaçlardan elma yediğine eminim.
Yol boyunca çınarların hemen arkasında binalar da sıralanmış. Bazıları güzel olsa da çoğu özensiz.
“Eskiden seralar vardı, şimdi sayıları çok azaldı, işte şunlar kaldı sadece,” dedi.
Sonunda Termal'e vardık.
"Atatürk Köşkü'nü mutlaka gezin," dedi. Gönüllü rehberimiz Mehmet'e teşekkür ederek ayrıldık.
Her yerde ağaçlar olmalı... her yolda yeşil tüneller zorunlu olmalı.
Ağaçlara çok ihtiyacımız var. Onlara çocuklarımız gibi bakmalıyız…
Yağmurlar bizi terk etmeden.
Kaynaklar:
Yalova Benim Kentim, Yalova Belediyesi Kültür Yayını, Mayıs 2015
Kaplıcalardan Termal Otellere, Yalova Termal, Aysel Kaya, Sinop Üniversitesi, 2023
Tarih Öncesinden Günümüze Tarihi ve Çevresiyle Yalova Termal Kaplıcaları, T.C. Sağlık Bakanlığı,
Yalova Atatürk Köşkü, Candan Sezgin Gülünay, TBMM yayını, İstanbul 2023
.jpg)
.png)
